Kontaktör nedir ? Kontaktörler büyük devre akımlarında elektromanyetik olarak çalıştırılan şalterlerdir.
Üzerinde kontakların bağlı bulunduğu bir palet elektromıknatıs tarafından çekilerek devrenin açılmasını ve kapanmasını sağlar. Elektromıknatıs üzerinden akım kesildiğinde, kontaklar eski durumuna döner. Kontaktör devresindeki I- butonuna basıldığında, elektromıknatıs uyarılır ve hareketli palet çekilir. Palet üzerindeki hareketli kontaklar, sabit kontaklar üzerine bastırarak akım devresini kapatır. Kontaktörler üzerinde ana akım kontakları dışında, komuta ve lamba devrelerini bağlayan ayrı ayrı kontaklar bulunmaktadır. Örneğin, şekilde görülen kontaktör I- butonuna basılıp uyarıdığında U-V-W kontaklarını kapatarak motora akım verir. Aynı palet üzerinde bulunan tutucu bir kontak uyarı bobinin devresini kapatır ve paletin devamlı aşağıda kalmasını sağlar. Bu nedenle I- butonuna sadece dokunmak yeterli olmaktadır. O- butonuna basıldığında tutucu kontak devresi açılır ve artık bobin uyarılamaz. Palet ağırlıkla ya da bir yay kuvveti ile eski yerine dönerek kontakları açar ve akım devresini keser.
Kontakların devre kapamalarında mekanik kilitleri yoktur. En büyük özellikleri, örneğin bir buton üzerinden küçük akımlar kullanarak, büyük akım devrelerinin bağlanmasına olanak sağlamalarıdır. Ayrıca komuta butonunun hemen cihazın yanında olmasına gerek olmamakta, uzaktan, örneğin başka bir odadan cihaz çalıştırılabilmektedir(uzak komuta). Böylece oldukça iri şalterlerin el altında bulunması önlenmiş ve yalnızca 1 butona basmak suretiyle bir çok devrenin birden çalışması sağlanmış olur. Fabrikalarda, atölyelerde çalışan bir çok motorun tek bir panodan kontrol ve komutası kontaktörler yardımıyla rahatça yapılabilmektedir. Uyarı ve alarm sistemleri kontaktörün bu becerilerinden yararlanılarak ortaya çıkarılmıştır.
Kontaktör Çeşitleri
Kontaktör çeşitleri yapılarına göre: selenoid, paletli, menteşe paletli ve manivelalı olmak üzere sınıflandırılmaktadır.
Kontaktörler alternatif ve doğru akımla çalışacak şekilde iki tür yapılırlar. Doğru akım kontaktörleri, alternatif akım kontaktörlerine nazaran daha yumuşak çalışırlar. Bu nedenle kontakları daha geç yıpranır. Genellikle içinde bir izole sıvı bulunmayan havalı kontaktörler kullanılmaktadır. Havalı kontaktörler bir saatte 3000 defa çalışabilecek yetenektedir. Devre kontakları özellikle gümüş kaplama ya da gümüş alaşımlarından yapılır. Yağlı tiplerde hareketli parçalar özel bir yağ banyosu içindedir. Bundan dolayı kirlenmeye ve korozyona karşı korunmuş olur. Ancak yağlı kontaktörlerde kontakların yaşam süresi daha kısadır. Çünkü kontaklar havaya nazaran yağ içinde daha çabuk yanarlar. Yağlı kontaktörler 1 saatte 60 kez çalışabilirler. Kontak malzemesi olarak bakırdan yararlanılır. Bu kontaktörler nemli odalarda ve kimya endüstrisindeki sistemlerde kullanılmaktadır.
Bu yazımızda kontaktör nedir kontaktör çeşitleri kontaktör devresi ve kontaktör bağlantısı gibi konulara değinmiş olduk. Daha fazlası için takipte kalın.
