3 fazlı transformatör yüksek gerilim tarafında toplam üç sargı bulunur. Bu sargılar Y (yıldız) ya da Δ (üçgen) bağlanabilirler. Bu sargı bağlantılarına uygun olarak alçak gerilim tarafı da ya yıldız (Y) ya da üçgen (Δ) bağlantılı olabilir. Bugün trafo bağlantı grupları nedir, bunu öğreneceğiz.

Üçgen ve yıldız bağlantılar için ikişer trafo bağlantı olanağı vardır (şekil – 1). Şekilde göründüğü gibi üçgen bağlantı iki farklı şekilde, yıldız bağlantı iki farklı şekilde yapılandırılabilir. Yüksek gerilim ve alçak gerilim taraflarının sargıları aynı türde bağlanırsa, bağlantının türüne göre (Y veya Δ) yüksek gerilim sargısı ile alçak gerilim sargısı arasında 0° ya da 180° lik bir faz farkı ortaya çıkar. Yüksek gerilim sargısı ile alçak gerilim sargısı farklı türlerde bağlanırsa, faz farkı 150° ya da 330° dir. (Şekil – 405),

Yüksek gerilim ve alçak gerilim sargılarının bağlantı türleri ve bunun gibi yüksek gerilim ile alçak gerilim arasındaki faz farkı, transformatör güç etiketi üzerinde kodlu olarak belirtilir

Trafo Bağlantı Grupları Açıları

Örneğin : (Dy 5) (alm. trafolarında = Dy 5). İlk simge yüksek gerilim sargısının; ikinci simge alçak gerilim sargısının bağlanma türünü gösterir. Üçüncü simge bir sayı olup, faz farkının zaman saati kadranına göre açısı verir. Bir zaman saati 12 eşit parçaya bölündüğünden, her parça arasında 30° ‘lik bir trafo bağlantı grup açısı vardır.

360° / 12 = 30°

Bu nedenle faz farkı sayısını açı derecesine döndürmek için 30° ile çarpmak gerekir; yani bu örnek için 30.5= 150° (şekil – 2). Üç fazlı transformatörlerde aktarma oranı (transformasyon) olarak faz gerilimlerinin tam oranı verilmiştir. (Örneğin : 20000 V/400 V.) Üçgen – üçgen (Dd) bağlantı durumunda sargılarda faz gerilimi; buna karşın yıldız – yıldız bağlantı durumunda sargılarda aynı orantı içinde daha düşük gerilimler bulunur. Şekil-2’de Dd0 , Dy5 , Dd6 ve Dy11 trafo bağlantı grupları grup açısı , faz farkı gösterilmiştir.

Tek fazlı trafoların aktarma oranı bağıntısı, ancak yüksek gerilim sargısı ile alçak gerilim sargısı aynı bağlantı türünde olduğu takdirde, üç fazlı trafolarda da geçerlidir.

Şayet yüksek gerilim sargısı ile alçak gerilim sargısının trafo bağlantı grupları değişikse, aktarma oranı bağıntısı sadece sargı gerilimleri için geçerlidir.

Örnek: Dy 20 kV/400 V’luk bir 3 fazlı trafonun alçak gerilim sargısında 240 tur bulunmaktadır. Yüksek gerilim sargısının tur adedini bulunuz.

Çözüm: Sargı gerilimleri 20000 V ve 400 V dur.

400 / 1,73 =230 V ; N = (U₁ . N₂) / U₁ = (20000 . 240) / 231 = 20780

Trafo Bağlantı Şeması

Yıldız üçgen ve zikzak bağlantılar yerine göre iki farklı türde mümkündür. Bu bağlantı türlerinden ikişer adetinin birleştirilmiş şekli (örneğin: üçgen yıldız – Dy) bağlantı kombinasyonu olarak tanımlanır. Yüksek gerilim ile alçak gerilim arasındaki faz farkının bir kod sayısı ile nasıl belirtildiğini iyice anlamak için şekil-2 yi incelemekte fayda var. Bugün her ne kadar masa başından sayısız kombinasyon tasarlamak imkan dahilindeyse de uygulamada çoğunlukla 4 kombinasyon kullanılmaktadır. (şekil-3) Bunlar yukarıdaki trafo bağlantı şeması içinde gösterilmiştir.

Trafoların güç etiketleri üzerinde şekil 3 de göründüğü gibi trafo bağlantı grupları kesinlikle belirtilir.