Aviyonik, bu kelimeyi ilk kez duyuyor olabilirsiniz. Aviyonik Nedir, hemen cevaplayalım. Bu terim yani Aviyonik (Avionics) terimi İngilizce Aviation (Havacılık) ve Electronics (Elektronik) kelimelerinin birleştirilmesiyle türetilmiş bir kelimedir. Yani aviyonik denilince Havacılık elektroniği aklınıza gelebilir. Aviyonik sistemler bir hava aracında kullanılmak üzere tasarlanmış tüm elektronik sistemleri içerir. Bu elektronik sistemler yani Aviyonik; uçuş kontrolleri, iletişim, navigasyon, sensörler ve uyarı sistemleri ve kokpit göstergeleri gibi uçak sistemlerini yönetmek için kullanılan temel elektroniklerdir.

Günümüzde aviyonik nedir sorusuna verilen cevap biraz daha kapsamlı hale gelmiş ve tanımı genişlemiştir. Alternatif enerji üretmek amaçlı kullanılan rüzgar türbinlerinin üzerinde yer alan, rüzgar hızı ve yönü ölçüm cihazları da aviyonik olarak adlandırılmaktadır. Hava verisi ile ilgili yer sistemleri de aviyonik sınıfına dahil edilmektedir.

Aviyoniklerin bazı görevlerini aşağıda maddeler halinde örnekliyorum.

• Hava verisi gösterme
• İletişim
• Seyrüsefer
• Uçuş kontrol
• Atış/Mühimmat kontrol
• Dost/düşman ayırma, tanıtma
• Durumsal farkındalık
• Keşif, fotoğraflama
• Veri, ses, video kayıt

Aviyonik Önemi Nedir

Aviyonik sistemlerin önemini anlayabilmeniz için size söylemem gereken şeyler var. Havacılık endüstrisi dünya genelinde milyarlarca dolarlık büyük bir sektördür. Modern bir askeri veya sivil uçağın aviyonik ekipmanları uçağın toplam maliyetinin yaklaşık %30’ini oluşturmaktadır. Denizaltı savar uçağı(anti-submarine aircraft) veya helikopteri söz konusu olduğunda bu rakam toplam maliyetin %40’ına çıkarken havadan erken ihbar uçakları (AWACS) söz konusu olduğunda ise toplam maliyetin %75’inden fazla olabilir. Tabi her şey para değil, emniyetli bir uçuş gerçekleştirmek için aviyonik sistemlere ihtiyacımız var. Kimse bindiği bir uçağın düşmesini istemez, aviyonik bir çok faydasının yanında bindiğiniz uçaklar düşmesin diye var. Uçak mürettebatının uçak görevini güvenli ve verimli bir şekilde yerine getirmesini sağlamak için, ister görevi yolcu taşımak olan bir yolcu uçağı için olsun, ister görevi düşman bir uçağa müdahale etmek, bir kara hedefine saldırmak, keşif yapmak olsun aviyonik sistemler çok önemlidir.

Kısa Aviyonik Tarihi

Aviyonik cihaz tarihi havacılık tarihi ile paraleldir. Her köklü aviyonik firması kendisinin 1900’lerin başlarındaki firmalardan birisinin devamı olduğunu iddia eder.

İlk uçak patenti 1906 yılında alındı. Buna mütakiben 1908 yılında de Gaulet(bir zamanlar Consolidated ve bugün General Dynamics) Glen Martin , 1911 yılında de Burgess (bugün Curtiss) havacılık şirketleri devreye girdi.

İlk hava araçlarıyla birlikte hızla havada konum, hız belirleme gibi konularda çalışılmaya başlandı. Curtiss Falcon A3 uçağının kokpitinde durum göstergesi ve HSI(Horizontal Situation Indicator) bulunmuyordu. Bugünlere kolay gelinmedi; zamanla ve bilginin birikimiyle bugünlere ulaştık.

İlk gerçek anlamda aviyonik, İngiliz firması Sperry’nin 1917 senesinde kullandığı “aircraft stabiliser” ekipmanıdır. Sperry bu araçla Paris’in üstünden ellerini bırakarak geçmiştir. En büyük devrim yine Sperry’nin “Blind Panel” adlı ekipmanı ile 1931 yılında gece uçuşu yapmasıdır.

Hava basınçlı ilkel gyro (jiroskop), geceleri bile pilotun uçağın durumundan haberdar olmasını sağlamıştır.

2. Dünya Savaşı ile diğer tüm teknolojiler gibi havacılık ve aviyonik teknolojieri de hızla gelişmeye başlamıştır. İlk gerçek elektronik aviyonik ekipman olarak VHF telsizi göstermek mümkündür.

Aviyonik tarihi havacılık tarihiyle birlikte daha uzun uzadıya devam ediyor. Bu yazımızda şimdilik Aviyonik ne demek sorusuna cevap vermiş olalım.