Floresan Lambalar Yapısı

Floresan lambaların yapısına geçmeden önce floresan lamba tanımı yapmakta fayda var. Floresan lamba nedir ? Floresan lambalar cam tüpünün içi floresan bir madde ile sıvanmış lambalardır. Floresan madde lamba içinde oluşan ultraviyole (UV) ışınlarını görülebilir ışığa çevirmektedir. Floresan lambalarda ne kullanılır derseniz floresan madde olarak silikatlar, fosfatlar ve wolfram bileşikleri kullanılmaktadır. Floresan lambanın içindeki gaz bu bileşiklerden oluşur. Bozuk floresan maddeler açıkta kırılmamalıdır. Alçak basınç nedeniyle cam parçaları yaralayıcı olabilmektedir. Cıva buharı bulunan lambalar kırıldıklarında toz halinde cıva etrafa saçılmakta ve bunlar kişilere rastladığında deriye nüfuz ederek ölüm gibi tehlikeli sonuçlar vermektedir. Çünkü metalik cıva son derece zehirlidir.

Floresan lamba parçalarını açıklayacak olursak, floresan lambalar iki ucunda elektrotlarını taşıyan metal soketler bulundurur. Bu soketler cam tüpe aynı zamanda kapak görevi yapmaktadır. Elektrot olarak çift katlı spiralli wolfram teli kullanılmıştır. Elektron çıkışını kolaylaştırmak için wolfram telin üzeri baryum oksit gibi bir metal oksiti ile kaplanmıştır. Wolfram elektrodun soğukta direnci 1,5 – 10 Ω arasındadır, ancak ısındıktan sonra ve işletme anında bu direnci 7 kat artar. Lambanın içi cıva buharı ve argon gazı ile doldurulmuştur.

Floresan Lambalar Çalışma Prensibi

Floresan lamba nasıl çalışır ? Floresan lambalarda ışık oluşumu temelde gaz iyonizasyonu ile gerçekleşmektedir. Lambanın ateşlenmesi için şehir geriliminden daha büyük gerilimler gerekir. Ateşleme gerilimi starter diye bilenen bir ateşleyici yardımı ile bir şok bobini üzerinden sağlanır. Şok bobini ya da balast trafosu işletme anında akım kısıtlayıcı olarak görev yapar. Floresan lambaya akım verildiğinde, önce her iki elektrot ve starter üzerinden akım geçer. Starter neon gazı doldurulmuş küçük bir gazışıl lambadır. Bunun elektrotlarından biri ya da her ikisi bimetal-termik elemanıdır. Starter 160 V civarında ışıldar ve elektrodu ısıtır. Isınan bimetal elektrot kıvrılarak akım devresini kapatır. Bu durumda akım şok bobini üzerinden lamba flemanlarından geçerek flemanları ısıtır. Bimetal elektrot bu arada soğuyarak eski durumuna döner ve akım devresini açar. Bu açma anında balast trafosunun özindüksiyonu nedeniyle 1000 V’luk bir gerilim oluşarak floresans lamba ateşlenir. Lamba ateşlendiğinde, 1000 V’luk gerilim balast trafosunun indüktif direnci nedeniyle hızla 100 V’luk ışıma gerilimine düşer. Bu gerilimde starter lambası artık ışıldayamaz. Parazit giderici olarak starter lambasına paralel bir kondansatör konulmuştur. Balast trafosunun endüktansı nedeniyle işletme anında bir faz kayması ortaya çıkmaktadır(cosφ=0,5). Ancak floresan lambaların güç faktörleri kompanzasyon yoluyla düzeltilebilmektedir.

Neon starter yanı sıra flemanlı starter ve elektromanyetik starter da kullanılmaktadır.

İşletme Tutumu

Floresan lambalar gerilim değişikliklerine karşı duyarsızdır. Bu lambalarda oluşan sıcaklık düşüktür. Aynı güçteki akkor lambalara değinle ışık verimleri 3 ila 6 kat fazladır. Akkor lambalarda yaşam süresi ortalama 1000 saat iken floresan lambalarda normal koşullar altında bu 7500 saat kadardır. Floresan lambaların ışık akımı oda koşullarında en yüksek düzeye ulaşır. Bunun altındaki sıcaklıklarda bu tür lambaların ışık akımları oldukça düşmektedir. Bu nedenle dışarıda kullanılacak lambalarda kapalı sistem aydınlatma yapılması gerekmektedir.

Floresan lambaların sık sık açılıp kapanması ömürlerini kısaltmaktadır. Lambaların yaşam süreleri elektrot üzerine kaplanmış baryum oksit tabakası ile sınırlanmıştır. Bir floresan lamba yaşam süresinin sonuna geldiğinde ışığı titreşmeye başlar. Açma anında ancak starterın birkaç kez ateşlemesinden sonra lamba ışıldarsa, bu sürenin sonuna geldiğinin belirgin bir göstergesidir.

Floresan Lamba Işık Tonu

Floresan maddenin kimyasal bileşimine uygun olarak çeşitli tondaki ışıklar elde edilebilmektedir. Arzu edilen aydınlatma verimine göre parlak beyaz, ılık ve gün ışığı tonundaki floresan lambalar sık sık kullanılmaktadır. Özellikle genel maksatlı lambalar ekonomiktir.