Şekil-1’de görüldüğü gibi bir iletken tel bobin haline getirilip, atnalı bir mıknatısın kutupları arasına asılmıştır. Devreden bir akım geçirilirse, bobinin döndüğü görülecektir. Manyetik alan içinde akım geçiren bobin iletken üzerinden geçen akımın yönü ya da mıknatısın kutupları çevrildiğinde, bu dönme hareketinin aksi yöne doğru oluştuğu izlenecektir. Bobinde manyetik alan buna sebep olmaktadır.
Bobinin bu şekilde bir dönme hareketi şekil-2’de alan çizgileri gösterilmek suretiyle daha kolay anlaşılabilir. Daha önce elektrik akımının manyetik etkisi yazımızda bahsettiğimiz gibi üzerinden akım geçiren bobinde manyetik alan bir çubuk mıknatısın manyetik alanına çok benzemektedir. Ayrıca karşılıklı duran iki mıknatısın birbirini hizalamak isteyeceği kuşkusuzdur. Nitekim üzerinden akım geçiren bobin bir çubuk mıknatıs haline geçmekte ve bu mıknatıs atnalı mıknatısla bir hizaya gelmek için bir dönme hareketi yapmaktadır. Şekil-2’de bobinler ortadan kesilerek iki iletken gibi gösterilmiştir. Akım bir iletkenden girip diğer iletkenden çıkmaktadır. Dolayısıyla bir iletkende diğerine nazaran aksi yönde bir manyetik alan ortaya çıkmakta ve bu nedenle iletkenin biri bir tarafa diğeri diğer tarafa itilerek dönme hareketi oluşmaktadır. Bobinde manyetik alan yönü bu dönme hareketine zemin oluşturmaktadır.
Manyetik alan içinde akım geçiren bir bobin döner. Dönme yönü, bobinden geçen akımın ve manyetik alanın yönüne bağlıdır.
Devamlı bir dönme hareketi sağlamak için, akım bir akım çevirici yani bir komitatris (bilezik) üzerinden alınır. Komitatrisler basit olarak birbirinden izole edilmiş iki yarım bakır bilezik yapısındadır.
Bileziklerden biri bobinin bir ucuna; diğeri bobinin öteki ucuna bağlanır. Bobin ve komitatris birlikte dönmekte olup akım kömür fırçalar üzerinden komitatris bileziklere verilir. Akım geçiren bobin dönme esnasında en büyük sapma derecesini eylemsizliği nedeniyle biraz geçirdiğinde, komitatris akım yönünü değiştirir. Böylece bobin devamlı döner. Komitatrisin görevi, belirli mıknatıs kutbu bölgesindeki iletkenlerden daima aynı yönde akım geçmesini sağlamaktır.
Bu yöntem doğru akım motorlarında uygulanır. Yan yana bir çok sac plakadan oluşmuş silindir şeklindeki bir göbek ya da doğru bir tanımla rotor üzerine (endüvi de denilir) sık bir şekilde sargılar sarılır. Rotor iç kısımları silindir biçiminde oyulmuş kutuplar arasında döner. Rotor üzerine çok sayıda sarılmış sargılar nedeniyle kesintisiz bir dönme hareketi sağlanmaktadır.
Bobinde manyetik alan sağlanan bobinin dönme hareketinden elektrik motorlarında, ölçü aletlerinde (voltmetre, ampermetre vb.) faydalanılır.
