Elektrik aygıtlarının hem aşırı yüklenmeden (devamlı yüksek akım) hem de kısa devreden ( çok yüksek akım) korunması gerekir. Bu nedenle kompakt şalter yapılmıştır. Bu kompakt şalterler içerisinde bulunan termik sigorta motoru aşırı yüklenmeden korurken, elektromanyetik sigorta kısa devreyi engeller. Piyasada çokça termik manyetik şalter ya da kısaca TMŞ diye de bilinen kompakt şalterler nedir , kompakt şalter ne işe yarar anlatmaya başlayalım.
Standart otomatik sigortalar: güç emniyet şalterleri ve evlerde kullanılan otomatik sigortalar olmak üzere iki şekilde yapılırlar. Vida pasolu ve monte edilebilen türleri vardır. Otomatik sigortalar bugün artık evlerde ve apartmanlarda telli sigortaların yerini almıştır.
Otomatik Sigorta Açma Süresi
Aydınlatma ve elektrik aygıtları devresine bağlı bu tür sigortalar elektromanyetik çalışmasına göre iki şekilde sınıflandırılmaktadır. Normal otomatik sigortalar anma akımının 5 katı bir akım geçtiğinde 0,2 saniye içinde devreyi keser. Yani otomatik sigorta neden atar sorunuzun cevabı belirli bir süre normal akımın üzerinden bir akım geçtiğinde devreyi korumak için otomatik sigorta atar. Normal otomatik sigortalar için bu değerler normal akımın 5 katı 0,2 saniye içinde geçerse gerçekleşir. Duyarlı otomatik sigortalar ise aynı işi aynı sürede 3 katı bir akım geçtiğinde yapmaktadır. Otomatik sigortaların bazı türlerinde devre kesme süresi ile sigorta çalıştırma akımı ayarlanabilmektedir. Örneğin: devre kesme süresi 0,4 saniyeye çıkarılmış aynı duyarlı sigorta anma akımının 2 katı bir akım geçtiğinde devreyi açmaktadır.
Kısa devre durumlarında, sigorta devreyi keserken devreden geçen akım kontakları kavuracak kadar şiddetli olabilmektedir. Bu nedenle bazı panolarda akım devresine seri olarak telli sigortaların da monte edildiği görülmektedir. Üzerinde yıldız işareti bulunan otomatik sigortalara 100 A’ lik ; bir işaret bulunmayanlara 63 A’lik telli sigortalar seri bağlanabilir.
Kısa Devre Emniyetli Motor Kompakt Şalteri
Bu tür termik manyetik şalterler (TMŞ) aşırı yüklenme ve kısa devre halinde normal otomatik sigorta karakterindedir ancak trifaze alternatif akım için geliştirilmiştir.
Bunlarda termik şalter, motorun anma akımına; elektromanyetik şalter motorun anma akımının 10 katına ayarlanır. Bazı hallerde elektromanyetik şalterin ana-şalter anma akımının 8-16 katına ayarlandığı görülmektedir.
Çok yoğun kısa devre durumlarında elektromanyetik şalter ana devre akımını kesse bile, açılmış kontaklar arasında bir süre elektrik arkı devam etmektedir. Bu nedenle bu tür şalterler önüne bir telli sigorta bağlanmaktadır.
Motor sigorta şalterleri, bağlantı talimatlarında yazılı bir değerde ön sigortaya ihtiyaç duyarlar.
Otomatik Güç Şalteri
Bu şalterler çok yüksek kısa devre akımlarında da devre kesecek biçimde yapılmışlardır. Bu nedenle ön sigortaları bulunmaz. Motorlarda kullanılan türleri motor güç şalteri olarak anılmaktadır. Oluşan arkı söndürmek amacıyla soğutucu bölmeli bir ark kamarası vardır. Kontakların açılmasıyla ortaya çıkan elektrik arkı bu kamara içinde parçalanarak deiyonize edilir. Bu nedenle bu kamaralar deiyonizasyon kamarası olarak da tanınır. Kabloların bağlanması anında bu kamaralar dışarı çıkarılır ve bağlantıdan sonra tekrar dikkatlice yerine konulur.
25 A’nın altında bir nominal akıma ayarlanmış motor güç şalteri 1500 A’e kadar kısa devre akımlarında devre kesebilir.
