Doğada bulunan her madde özünde bir enerji saklamaktadır. Nükleer enerji bir yana bırakılırsa saklı olan bu enerji daima kendinden sonra gelen bir enerji türüne dönüşme eğilimindedir. Örneğin benzin özünden bir kimyasal enerji saklar ve küçük bir kıvılcım alınca bunu ışık ve ısı enerjisine dönüştürür. Yükseklerde bulunan kaya parçaları fırsat bulunca aşağılara doğru yuvarlanmak ve mekanik enerjilerini dönüştürmek isterler. Enerji dönüşümünün kendine özgü bir sırası ve dengesi vardır. Misal bir elektrik sobası sıcaklık verir yani elektrik enerjisini ısı enerjisine dönüştürür ancak bu elektrik sobasını ısıtarak elektrik elde edemeyiz; aynı aygıt tersine bir dönüşümü gerçekleştirmez. En basit ve en alttaki enerji daima ısı enerjisidir. İstense de istenmese de her enerji dönüşümünde kolayca ortaya çıkar. Buna karşın ısı enerjisi üstündeki enerji şekillerine pek kolay dönüştürülemez. Diğer enerji türlerinin elektrik enerjisine dönüşümü sonrasında elektrik enerjisini depolama ihtiyacı için elektrik akımının bazı etkileri depolama ihtiyacı için dönüşüm sağlar.
Elektrik enerjisi üst düzeyde bir enerji türüdür ancak hiçbir halde kendi şekliyle saklanamaz. Saklanması için mutlaka ya başka enerji şekillerine dönüştürmek(akülerde kimyasal enerji şeklinde saklamak gibi) ya da başka enerji şekillerinde biriktirmek(suyun barajlarda toplanması gibi) gerekir. Her ne şekilde saklanırsa saklansın büyük bir istekle diğer bütün enerji şekillerine dönüşmek ister ve dönüşümü sırasında faydalı birçok iş yapar. Yapılan iş gerçekte elektrik akımın doğurduğu bir etki olduğundan niteliklerine göre bu etkiler aşağıdaki gibi sınıflandırılmıştır. Dikkat edildiğinde bunların gerilim üretme yöntemlerine benzediği anlaşılacaktır. Nitekim dengesi kurulabildiği sürece elektriğin oluşturduğu her etkiden tersine doğru elektrik üretmek de mümkündür.
Elektrik Akımının Etkileri Sınıflandırılması ve Yararları
Elektrik Akımının Etkileri
- Elektrik akımının kimyasal etkisi
- Elektrik akımının ışık etkisi
- Elektrik akımının ısı etkisi
- Elektrik akımının manyetik alan etkisi
- Elektrik akımının mekanik etkisi
Genel olarak bu etkilerin günlük hayatımızdaki yerinden bahsedecek olursak elektrik akımının kimyasal etkisinden pillerde, akümülatörde ve kaplamacılıkta faydalanılır. Elektrik akımının ışık etkisi neon lambalarda, flouresans lambalarda yani aydınlatmada kullanılır. Elektrik akımının üzerinden geçtiği her iletkende bir ısı oluşur. Isı etkisinden ocaklarda, sobalarda, hayvalarda, endüstri fırınlarında, ütülerde, tel sigortalarda vb. yararlanılır. Üzerinden akım geçiren her iletenin çevresinde bir manyetik alan oluşur. Manyetik alan etkisinden elektrik motorlarında, elektromıknatıslarda, ölçü aletlerinde, zillerde, telefonlarda, hoparlörlerde ve rölelerde faydalanılır. Elektrik akımının mekanik etkisi piezo elektriğin tersine bir oluşum olup yalnızca alternatif akımda uygulama alanı bulmuştur. Doğada bulunan bazı minerallerin ( Kuvars gibi) kristallerinin üzerinden alternatif akım geçirildiğinde, bu kristaller akımın frekansına göre titreşim hareketi yaparlar. Bu etkiden kristalli kulaklıklarda ve bazı özel elektronik aygıtlarda yararlanılmaktadır.
Elektrik akımının etkileri ile karıştırılmaması gereken etkiler vardır ki bunların en önemlisi elektrik geriliminin doğurduğu elektrik alanı etkisidir. Bu etkide elektrik akımı söz konusu olmayıp elektrik yüklerinin sonucunda oluşur. Kondansatörler bunun en belirgin örneğidir.
