Özel ışın lambaları adı altında toplanmış olan lambaların akkor lambalar ve gaz deşarj lambalardan çalışma ve ışın üretme açısından büyük farkları yoktur. Ancak kullanılma amaçları ( örneğin: tedavi, dezenfeksiyon, fizik tedavi) aydınlatma amacı dışında olduğundan ayrıca sınıflandırılır. Genel olarak 3 sınıf altında sınıflandırabliriz : İnfraruj lambalar, Ultraviyole (UV) Lambaları, Röntgen Lambaları

İnfraruj Lambalar

Bu lambalar akkor lamba prensibine göre çalışır ancak kurulu güçleri çok yüksektir(500-1000 W). Wolfram metalinden çift katlı spiral fleman kor haline geçerek bir ısıtma direnci gibi infraruj ışını üretir. Lambanın içinde bulunan çok kuvvetli bir reflektör flemanın ürettiği kızıl ötesi(infraruj) ışınları yansıtır.  İnfraruj lambaları atomfar şeklinde yapılırlar. Lambanın tepe kısmı koyu kırmızı renkli camdandır ve yalnızca kırmızı renkli ile infraruj ışınlarının  geçmesine olanak tanır.

İnfraruj ışınları yüksek ısıtıcı güçleriyle cisimlerin içine geçebilme yeteneğine sahiptir. Bu nedenle romatizma, siyatik ve ağrılı hastalıklarda tedavi amacıyla kullanılır.

Ultraviyole (UV) Lambaları

Bir ultraviyole lambası içinde kuvars camından ve çift elektrotlu bir deşarj tüpü bulunur. Deşarj tüpünün içi cıva buharı ya da ksenon gazı ile doldurulmuştur. Çalışma ya da ışın üretme açısından cıva buharlı bir lambadan farkı yoktur. Ancak elektrotları özel bir alaşım olduğundan daha yoğun bir şekilde ultraviyole ışınları üretir. Bu lambaların ampullerinde floresan madde kullanılmaz. Tüp, atomfar ve spot şeklinde yapılırlar. Ultraviyole lambası 3-5 dakikalık ısınma süresinden sonra tam ışık verir. Sıcak lamba tekrar soğumadan hiçbir şekilde ateşleme yapmaz.

Çalışan ultraviyole lambalarına çıplak gözle kesinlikle bakılmamalıdır. Aksi halde gözün retina tabakasında yaralar açılarak körlük tehlikesi ortaya çıkar. Ultraviyole ışınları cisimlerin içinden geçemezler hatta belirli mesafeden sonra havada yutulurlar. Bu ışınların bulunduğu yerde hava oksijeni (O₂) ozon (O₃) haline geçer. Bu oluşum sarımsağı andıran ozon kokusu ile kendini belli eder.

Ultraviyole lambaları yapay yanma( bronzlaşma) ve dezenfeksiyon amaçlarıyla kullanılmaktadır. İnsan derisine renk veren pigment maddeleri ultraviyole ışınları altında koyulaştıklarından (bronzlaştırdığından), güneş yanığı oluşturan yapay yanma lambaları geliştirilmiştir. Ancak bu lambalardan yararlanırken kesinlikle koruyucu gözlük takmak ve lamba yönergesini iyice okumak gerekir. Ultraviyole ışınları şiddetli dezenfektan yani mikrop öldürücüdür. Işıdığı alan içinde bir lamba 10 cm uzaklıktan 5 saniyede su içinde bulunan mikropların %40’ını ve 30 saniyede %100’ünü öldürür. Bu nedenle kent ve içme sularının dezenfeksiyonunda kullanılır ve klor gazı gibi kalıcı kokular bırakmaz.

Röntgen Lambaları

Çalışması şimdiye kadar anlatılmış lambaların hiçbirine benzemez. Gerçekte sıcak katotlu bir elektron lambasıdır. Ancak ışın üretmesi nedeniyle özel ışın lambaları grubuna dahil edilmiştir. Lamba iki elektrotu (anot ve katot) bulunan ve havası çekilmiş özel bir cam tüp şeklindedir. Röntgen ya da X ışınlarının çıkabilmesi için küçük bir pencerenin dışında her tarafı kapalıdır. Yalnızca çok yüksek gerilimli(20-200 kV) doğru akımla çalışır.  Katot ayrı bir gerilim kaynağı tarafından beslenen bir fleman ile ısıtılır. Isınan katot üzerindeki elektronlar anot-katot yüksek gerilimi nedeniyle hızla anota çekilirler. Anot elektron hareketine göre 10º-45º açıyla durmaktadır. Büyük bir hızla anota çarpan elektronlar aldıkları enerjiyi burada kısmen ısı kısmen x-ışınları halinde verirler. Açılı duran anot oluşan bu x ışınlarını aynadan yansıtır gibi pencereden dışarı ışınlar. Röntgen lambaları çalışırken çok ısınır ve bu nedenle anotları su akımı ile soğutulur.

X ışınlarının frekansı anotta kullanılan metalin cinsine ve lambanın anot-katot gerilimine bağlıdır. X ışınları gözle görülemezler ancak fotoğraf kağıdını karartırlar. Bu ışınların çok küçük dalga boylarından dolayı cisimlerin içine girme yetenekleri vardır. Ancak kurşun gibi ağır metallere nüfuz edemezler. X ışınları yüksek dozda ve uzun süre alındığında, yaşayan hücrelerin yapılarını ve protoplazmalarını değiştirerek kanser ve kısırlık gibi sonuçlar doğurur. Bu nedenle röntgen lambaları çok sıkı bir güvenlik altında bilinçli kişiler tarafından işletilmektedir.

Röntgen lambaları bugünkü uygulamaya göre tıpta ve teknikte (örneğin metal çatlaklarının tespiti) bir bulgu (teşhis) aracı olarak ve radyoterapide tedavi amacıyla büyük ölçüde kullanılırlar.